Naar schatting sterven elk jaar ongeveer 35.000 mensen in de Europese Unie door bacteriën die resistent zijn tegen antibiotica. Enkele jaren geleden bleek al dat antibioticaresistentie aan een opmars bezig was. De maatschappelijke bezorgdheid rond overmatig antibioticagebruik en de nood aan een meer verantwoord gebruik van antibiotica is groot.
Over de jaren heen implementeerde Belpork vzw verscheidene acties die breed gedragen worden om tegemoet te komen aan deze maatschappelijke bezorgdheid. Een verantwoord antibioticumbeleid blijft ook in de toekomst een kernwaarde binnen onze kwaliteitswerking waar wij vanuit Belpork vzw actief aan blijven werken.
AB Register-databank
In 2014 richtte Belpork vzw de databank AB Register op, waarmee het antibioticumgebruik binnen de varkenshouderij in kaart werd gebracht en opgevolgd. Het was de eerste in zijn soort in België. Wat begon als een tool voor de varkenshouders die lid waren van Belpork vzw, groeide uit tot een vaste waarde binnen de registratie en analyse van antibioticumgebruik waar ook de kwaliteitsvzw’s Belplume voor de pluimveesector en IKM voor de melkveesector hun schouders onder zetten. In 2018 werd AB Register vzw opgericht, een samenwerking tussen Belpork, Belplume en IKM, die vanaf dan instaat voor het beheer van deze antibioticadatabank.
Naast de registratie van antibiotica zorgt het AB Register ook voor een eenvoudige opvolging van het antibioticumgebruik door middel van de periodieke rapporten. Sinds 2015 ontvangt elk bedrijf een rapport, in eerste instantie 6-maandelijks en sinds 2018 per kwartaal, waarin het antibioticumgebruik en de evolutie daarvan specifiek voor het bedrijf aan de hand van eenvoudige figuren en tabellen wordt weergegeven. In 2019 ging Belpork nog een stap verder in deze opvolging met de NRT-tool (Nearly Real Time rapportering tool) waarmee de varkenshouders op ieder moment een overzicht van hun antibioticumgebruik kunnen raadplegen per diercategorie. Deze rapporten bieden de veehouder eenvoudig inzicht in zijn antibioticumgebruik en laten hem toe maatregelen te nemen en het effect ervan op te volgen.
Op basis van het antibioticumgebruik dat wordt geregistreerd in het AB Register, wordt een BD100 berekend. Dit slaat op het aantal behandeldagen met antibiotica op 100 dagen. Dit getal wordt vergeleken met een vastgelegde aandachtswaarde en actiewaarde waardoor een varkenshouder in de groene(lager gebruik dan de aandachtwaarde), gele(gebruik tussen de aandachtswaarde en de actiewaarde) of rodezone (hoger gebruik dan de actiewaarde) geklasseerd wordt.
Niet gespeende biggen (PIGLU)
Gespeende biggen (PIGLW)
Vleesvarkens (PIGF)
Fokdieren (PIGB)
BD100-aandachtswaarde
2
14
2,7
0,28
BD100-actiewaarde
5
40
6
1,65
De periodieke rapporten staan de varkenshouders zo eveneens toe om zich te positioneren ten opzichte van de andere deelnemende varkenshouders.
Via de lastenboekwerking voorheen onder het Certus-kwaliteitslabel, nu met het BePork-kwaliteitslabel wordt intensief gewerkt aan een rationeel antibioticumgebruik. Voor alle aangesloten varkenshouders wordt alle gebruik van antibiotica door de verschaffers ervan geregistreerd in de AB Register databank. Tijdens controles wordt nagegaan of deze registraties correct en volledig gebeuren. De geregistreerde data worden niet alleen gebruikt om de veehouder inzicht te bieden maar vormen ook de basis van een duurzaam antibioticumbeleid binnen de kwaliteitswerking. Door de evaluatie van het gebruik over alle leden heen kan het effect van een bepaalde aanpak worden beoordeeld en waar nodig bijgestuurd.
Alertbedrijven
Vanaf 2021 zijn we nog een stap verder gegaan door ook de langdurige grootgebruikers, zogenaamde alertbedrijven, in kaart te brengen en op te volgen. Dit zijn bedrijven die langdurig in de rode zone blijven hangen en waar het gebruik geen duidelijke daling vertoont. Hoe precies bepaald wordt of het antibioticagebruik van een bedrijf al langdurig hoog is, kan u hier nalezen.
Bedrijven met een langdurig hoog antibioticagebruik werden voor de eerste maal aangeduid in maart 2021. Sindsdien gebeurt dit om de 6 maand. Deze bedrijven nemen bijkomende maatregelen om hun antibioticagebruik verantwoord te verminderen. Bedrijven die opeenvolgend een langdurig hoog antibioticagebruik vertonen, moeten stelselmatig bijkomende acties (maatregelen) nemen om het probleem aan te pakken. De maatregelen bouwen dus op.
- A1: Opmaak 1ste actieplan
- A2: Opmaak 2de actieplan
- A3: Ondersteuning van het bedrijf door een AB coach
- A4: Verderzetting van de ondersteuning van het bedrijf door een AB coach
- A5: Verderzetting van de ondersteuning van het bedrijf door een AB coach
- A6: Uitsluiting van de deelnemer uit het BePork kwaliteitssysteem.
Actieplannen worden online opgemaakt via het AB Register portaal (u klikt hiervoor op de A1/A2 actiecode naast het bedrijfsrapport in AB Register). Enkel door Belpork erkende AB coaches mogen worden ingeschakeld indien u een A3 code ontvangt. Alle door Belpork erkende AB coaches worden vermeld op de website van Belpork vzw (zie hieronder). Bedrijven die afzien van het inroepen van een AB coach, vullen hiertoe een meldingsformulier in (klik hier), bezorgen dit aan Belpork vzw en stellen dit ter beschikking van de auditor in geval van een BePork controle. Bedrijven die een A6 actiecode ontvangen, worden uitgesloten uit het BePork kwaliteitssysteem. Deze bedrijven kunnen pas opnieuw een aanvraag om toe te treden indienen zodra zij niet langer als alertbedrijf worden gedefinieerd.
AB coach
Vanaf maart 2022 spreken de eerste bedrijven een AB coach aan om hen te begeleiden naar een lager en meer verantwoord antibioticagebruik. De begeleiding van bedrijven door een AB coach maakt deel uit van de stapsgewijze opvolging van bedrijven met een langdurig hoog antibioticagebruik (zie hierboven). De AB coach heeft tot doel bedrijven die al langer een hoog antibioticagebruik vertonen en alleen geen oplossing vinden, te begeleiden in hun weg naar een lager antibioticagebruik. De veehouder kiest samen met de bedrijfsdierenarts zelf een AB coach uit onderstaande lijst. Enkel deze coaches zijn erkend door Belpork vzw om BePork leden te begeleiden.
AB-Coach | ||
Knockaert Hedwig | Contactgegevens 0475 73 21 68 | Hedwig studeerde af in 1982 en volgde nadien nog de postuniversitaire opleiding zoötechni aan de UGent (toen nog de RUG). Zijn 40 jaar praktijkkennis, waarvan de hoofdmoot in de varkenssector, wil hij inzetten in de begeleiding van varkensbedrijven naar het behalen van de antibioticareductiedoelstellingen. Hedwig beschikt over een sterk analytisch vermogen en is probleemoplossend ingesteld. Werkt u graag samen met een nauwkeurig en gedreven persoon, dan heeft u aan deze dierenarts de juiste partner. Deze diensten worden aangeboden onder de vleugels van SYN+, een onafhankelijk diensten- en adviesbedrijf in de varkens- en pluimveehouderij. Instelling/bedrijf: SYN+ |
Caekebeke Nele | Contactgegevens nele.caekebeke@biocheckgent.com 0472 44 87 01
| In 2016 studeerde Nele Caekebeke af als dierenarts aan de Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Gent. Een jaar later startte ze aan een doctoraat rond de begeleiding van pluimvee- en varkenshouders naar een verbeterde infectiepreventie. In 2021 verdedigde ze met succes haar doctoraatsthesis. Momenteel werkt Nele als bedrijfsleider van het spin-off bedrijf Biocheck.Gent. Nele is ook lid van de lokale Ethische Commissie van de Faculteit Diergeneeskunde en bestuurslid van de Vlaamse Vereniging voor Veterinaire Epidemiologie en Economie. Instelling/bedrijf: Biocheck.Gent |
Tommy Van Limbergen | Contactgegevens 0494 82 30 41 Bij voorkeur via mail contacteren | Tommy Van Limbergen studeerde af in 2012 en heeft eerst een aantal jaren algemene praktijk varkens en pluimvee gedaan in België en Nederland. Vervolgens is hij voor een Europees onderzoek over productieziekten bij varkens en pluimvee bij de Faculteit Diergeneeskunde van de UGent gaan werken. Tijdens deze periode heeft hij ook Belgische varkensbedrijven begeleid met specifieke problemen in het kader van Veepeiler-Varken. Tommy is resident European College for Porcine Health Management. In 2019 heeft Tommy zijn eigen bedrijf “Anitom BV” opgericht dat zich richt op adviesverlening voor de varkens- en pluimveesector. Instelling/bedrijf: ANITOM BV |
Vincent Bajart | Contactgegevens vincent.bajart@gmail.com 0496 87 72 62 | In 1998 studeerde ik af als dierenarts aan de Universiteit Gent. Datzelfde jaar ben ik gestart als bedrijfsdierenarts voor verschillende varkensbedrijven. Momenteel ben ik actief in de kleine huisdieren. Daarnaast ben ik ook BMO voor het FAVV, waardoor ik voeling ben blijven houden met de sector. Door het volgen van allerhande bijscholingen heb ik zowel mijn theoretische als praktische kennis aangescherpt om zodoende ondersteuning te kunnen bieden voor het oplossen van uw problematiek. |
Stefaan Goeminne | Contactgegevens 0475 69 97 44 | Stefaan studeerde af in 1981 en is 41 jaar actief in de diergeneeskunde van nutsdieren, waarvan het grootste deel in de varkenssector. Hij heeft niet alleen kennis en ervaring in diergeneeskunde bij varkens maar ook in varkensvoeding en managementbegeleiding op varkensbedrijven. Hij is het gewend om gestructureerd te werken om een bedrijf door te lichten of om specifieke problemen helder in beeld te brengen. Samenwerken met in eerste plaats de bedrijfsdierenarts maar ook met andere adviseurs en erfbetreders is daarbij van groot belang. Met zijn kennis, ervaring en vaardigheden wil hij bijdragen tot het beheersen en verminderen van het gebruik van antibiotica op varkensbedrijven. Instelling/ bedrijf: Goeminne Stefaan BV |
Vandersmissen Tamara | Contactgegevens Tamara.Vandersmissen@DGZ.be 0474 44 53 59 | Tamara startte in 2007 bij DGZ, onmiddellijk na haar afstuderen als dierenarts in de optie varken, pluimvee, konijn. In haar loopbaan bij DGZ was Tamara betrokken bij allerhande praktijkgerichte varkensprojecten en -programma’s, zoals het Veepeilerprogramma, de Biggenmonitor en recent het PRRS-programma. In 2013 behaalde ze het diploma van Vakdierenarts Varken. Sinds 2015 is Tamara regiodierenarts voor het oosten van het land en marktverantwoordelijke voor de varkensgerelateerde aangelegenheden. Sinds 2020 neemt Tamara ook een aantal taken in de pluimveegezondheidszorg voor haar rekening, zoals projectopvolging en bedrijfsbezoeken. Regio: Antwerpen, Limburg en Brabant Instelling/bedrijf: DGZ Vlaanderen vzw
|
Bonckaert Caroline | Contactgegevens Caroline.Bonckaert@DGZ.be 0474 59 40 68 | Caroline studeerde af in 2012 als dierenarts in de optie varken, pluimvee, konijn. Kort daarna startte ze aan het laboratorium van virologie aan de faculteit diergeneeskunde van de UGent, waar ze verantwoordelijk was voor de uitvoering en begeleiding van dierproeven voor de farmaceutische sector. In 2018 startte Caroline als regiodierenarts varken bij DGZ Vlaanderen met als voornaamste taak het uitwerken van het PRRS-programma. Tevens behaalde ze in april 2019 haar doctoraat in de diergeneeskundige wetenschappen met het werk rond PRRSV. Momenteel bestaat haar taak binnen DGZ uit het begeleiden en adviseren van dierenartsen en veehouders en het uitvoeren van tweedelijns bedrijfsbezoeken en bezoeken in kader van projecten. Regio: Oost- en West-Vlaanderen Instelling/bedrijf: DGZ Vlaanderen vzw |
De coach werkt steeds in samenspraak met de veehouder en de bedrijfsdierenarts. Tussen de AB coach en de veehouder wordt er een contract van beperkte duur afgesloten. Een standaard contract is beschikbaar vanuit Belpork vzw (klik hier). De AB coach bezoekt het bedrijf minstens tweemaal met een tussentijd van 6 maand. Tijdens het eerste bezoek wordt inzicht verkregen in de bedrijfssituatie en de maatregelen die al genomen zijn. Er wordt op basis daarvan een plan van aanpak opgemaakt en besproken. Tijdens het bezoek 6 maand later worden de resultaten besproken en het plan waar nodig of gewenst bijgestuurd. Tussentijdse opvolging en het contacteren van andere personen betrokken in de bedrijfsvoering wordt aangeraden en gebeurt volgens de specifieke situatie en behoeften op het bedrijf dat wordt begeleid. De kosten die gekoppeld zijn aan de opvolging door een AB coach worden door de veehouder zelf gedragen.
Uitsluitend AB coaches die erkend zijn door Belpork vzw mogen BePork leden begeleiden. Belpork vzw volgt hiertoe een erkenningsprocedure en sluit een contract af met elke erkende coach. De AB coach gaat vertrouwelijk om met de bedrijfsinformatie die hij/zij verzamelt tijdens de begeleiding van Uw bedrijf. Hij/zij rapporteert naar het bedrijf dat wordt begeleid en rapporteert daarnaast periodiek aan Belpork vzw welke bedrijven door hem/haar worden begeleid en de vooruitgang hierin. Elk AB coach is verplicht een opleiding te volgen en houdt zijn kennis en ervaring op peil via regelmatige bijscholing. De AB coaches erkend door Belpork vzw worden bovendien opgevolgd en zullen worden geëvalueerd doorheen de tijd.
Convenant tegen antibioticaresistentie
Naast het intensieve antibioticumbeleid via onze kwaliteitswerking, zetten we onze schouders ook onder nationale initiatieven. Belpork vzw ondertekende zowel het nationale convenant 2016 – 2020 als het recente convenant 2021-2024 tegen antibioticaresistentie. Voor het convenant in 2016 realiseerden de aangesloten varkenshouders en hun dierenartsen door de implementatie van een paar concrete acties in onze kwaliteitswerking, waaronder verplicht gebruik AB Register, actieplannen voor grootgebruikers en restrictie op kritische antibiotica, opmerkelijke resultaten. Allereerst konden we het gebruik van kritische antibiotica bijna herleiden tot nul en bereikten we in 2019 een reductie van 35,8% ten opzichte van 2014 in het gebruik van antibioticum (mg/kg). Daarmee werd de totale daling in antibioticumgebruik die over alle dieren heen werd vastgesteld nagenoeg volledig gerealiseerd door de varkenshouders die deelnamen aan onze kwaliteitswerking.
Met de ondertekening van het AB convenant 2021-2024 willen we verder bouwen op de goede resultaten van het vorige convenant en samen met AMCRA en de andere stakeholders meestreven voor het behalen van de AMCRA 2024 doelstellingen. Door onder andere het AB Register verder te blijven ontwikkelen, een proactieve aanpak te implementeren door middel van het bedrijfsgezondheidsplan en het continu opvolgen, evalueren en bijsturen van ons huidige antibioticabeleid, blijven wij ons inzetten voor een verantwoord en duurzaam gebruik van antibiotica! Benieuwd hoe we dit concreet gaan aanpakken? Klik dan zeker hier voor meer info!
Met bovenstaande acties en projecten probeert Belpork vzw actief bij te dragen tot een meer verantwoord antibioticumgebruik in de varkenssector en zo ook de kwaliteit van ons Belgisch varkensvlees op zowel de binnen- als buitenlandse markt te garanderen.
